تکنولوژی موسیقی الکترونیک

موسیقی الکترونیکیترکیب ذوق و خلاقیت و امکانات تکنولوژی باعث به وجود آمدن موسیقی الکترونیکی می شود، این تلفیق اجازه تولید صداهایی رابه ما خواهد داد که در موسیقی غیر الکترونیکی یعنی آکوستیک نمی توان به آنها دست پیدا کرد.

موسیقی با همه عوامل خود در حال پیشرفت است،موسیقی الکترونیکی نه تنها در موسیقی پاپ که در همه آثاری که اخیرت خلق شده اند، به نوعی شنیده می شود،هنوز هم کسانی معتقدند که الکترونیک،خلاقیت را در موسیقی از بین می برد، اما واقعیت این است که آهنگسازان قدیمی تا ارکستری قطعه آنها را نمی نواخت، نمی توانستند سمفونی خود را بشنوند، در حالی که امروز به لطف سنتی سایزرها، سکوئنس کننده ها و کامپیوترها، آنها می توانند قبل از آنکه آثارشان را به گوش شنوندگانشان برسانند،خودشان آنها را بشنوند، به این ترتیب خلاقیت موسیقیایی آهنگسازان، جهش حیرت انگیزی داشته است.

• ترنس چیست؟

ترنس Trance (که به لغت ترانس هم می نویسیم) مفهومش در زبان ما به «خلسه» خیلی نزدیک است. این ژانر مدرن در موسیقی بیشتر بعنوان زیرگونه ای از موسیقی رقص شناخته شده است که در دهه 90 از دل موسیقی هاوس House  و تکنو Techno زاده شد و گسترش یافت. اما ترنس هم خانواده یا زاده موزیک الکترونیکی هم هست که در دهه 80 اوج خود را گذراند، در ایران شاید بعضی ها "کلاوس شولتس" را از آن دوران بخاطر داشته باشند که او را می شود از بنیانگذران سبک و جریانی نامید که بعد ترنس نامیده شد.

اما "ژان میشل ژار" را بی تردید خیلی ها می شناسند یا آثارش را صدها بار از صداوسیما شنیده اند.نوارهای نخستین بخشها از مجموعه ی اکسیژن، بیست سال پیش در ایران دست بدست می گشت. میشل ژلرف فرانسوی کسی بود که موسیقی اکترونیکی را به میان مردم برد و سبکی را معرفی کرد که مایه های ترنس در آن به وضوح شنیده می شد، هرچند ملودیک تر و بازاری تر.

• موسیقی ترنس چیست؟

در دنیای موسیقی امروز اصطلاح ترنس شامل محدوده وسیعی از موسیقی می شود.در قسمتی از این طیف همانند کارهای یان ون دال (Ian Van Dahl) یا حتی گروه ATB شاهد موسیقی ای هستیم که بیشتر شبیه موسیقی رقص مردمی (Pop Dance) است و شما می توانید آنها را در منزل، اتومبیل یا هنگام پیاده روی با دستگاه پخش موسیقی خود گوش کنید و احساس کنید که دقیقا در یک مهمانی بزرگ هستید. در قسمت دیگر از طیف موسیقی ترنس به افرادی مانند ساشا و ویلیام اربیت                 (Sasha & William Orbit) بر می خوریم که موسیقی الکترونیکی مردمی را به سمت موسیقی ترنس سوق  داده اند.

گفتنی است : موسیقی سبک ترنس دز حال حاضر جزء پرطرفدار موسیقی های الکترونیکی است و باید اذعان کرد پایه و اساس آن سکوئنس کننده ها، سینتی سایزر و افکت های الکترونیکی است. پر استفاده ترین دستگاهی که برای ساخت این نوع از موسیقی بکار می رود خانواده دستگاه های رولند TR -808، TR -909 و سری های  TR -303 است. با وجود آنکه حدود 20 سال از عمر این دستگا های الکترونیکی می گذرد اما صدای زیبای بیس و درام آنها از جذابترین صداها برای این سبک موسیقی است.

استفاده از دستگا های رولند آنقدر در این سبک از موسیقی رایج شده است که بسیاری آنها را ستون فقزات این نوع از موسیقی می دانند ناگفته نماند که ممکن است در تهیه این نوع از موسیقی از سایر سینتی سازها هم استفاده شود که در این حالت اغلب بعنوان Lead یا برای ایجاد تنوع به هنگام میکس بکار می روند.

علاوه بر پر انرژی بودن، محبوبیت موسیقی ترنس نزد مردم را می توان مدیون دی-جی (DJ) هایی مانند ساشا، پاول ون دایک (Paul Van Dyk) و پاول اوکنفولد (Paul Okenfold) دانست. آنها توانستند با ترکیب موسیقی تاریک تکنو و صداهای موسیقی الکترونیک رقص اروپایی به این سبک از موسیقی دست پیدا کنند.

• سازهای الکترونیکی

ساز الکترونیکی سازی است که صداها را به روش الکترونیک ایجاد یا تقویت می کند و با آیتم های تغییری می توان آنها را به گونه های مختلف شکل دلد،اولین نمونه های این سازها به 1904 باز می گردد ولی از دهه ی 50 آنها جای خود را در موسیقی باز کردند وسرعتی چشگیر داشتند و سازهایی مانند: پیانو دیجیتال، کیبورد، گیتار الکترونیک و نیز سینتی سایزرها از این دسته سازها هستند.

برای مثال سینتی سایزر یکی از سازهایی است که در 1955 به طور رسمی اختراع و تولید شد و بسیاری ازآن از دهه 60 به این نوع سازها روی آوردند،سینتی سایزرها دستگاهی با اجزای الکترونیک است و می توان بوسیله آن صدا را ایجاد و تبدیل و مهار کرد، سینتی سایزرها قادر به تولید صداهای موسیقایی  و غیر موسیقایی هستند و به این دلیل که در زمان پیدایش و ابداع محدود و کم بودند داشتن آنها با صرف هزینه های زیادی بود و سیستم آنها کاملا الکترونیک نسبت به سینتی سایزرهای امروز نبود و قلب آنها تشکیل شده از لامپ هایی معروف به لامپ های خلاء بود، در دهه 60 تا 70 یک تکنولوژی لازم بود که بتوان آنها را به تعداد و انواع مختلف تولید کرد که در این دودهه سینتی سایزرهای کوچکتر و ارزانتر ترانزیستوری ساخته شدند و دیگر حتما لازم به ساخت سیستمی با لامپ ها نبود.

"تنجرین دریم" نام یک گروه آلمانی ست که موسیقی های خود را برپایه سازهای الکترونیکی و سازهای سنتی خلق می کند،کنسرتهایی این گروه همیشه صدرنشین پرفروش ترین های دنیاست و تمامی کسانی که گوش شان به شنیدن موسیقی های خوب عادت دارد، بی شک گروه تنجرین دریم را می شناسند و یا حداقل چندین قطعه از آثار آنها را شنیده و لذت برده اند، آنانس ابتدایی بسیاری از برنامه های ورزشی و حتی غیرورزشی تلویزیون ایران اثر این گروه مشهور و خلاق است، این گروه یکی از قدیمی ترین و با سابقه ترین گروهای موسیقی الکترونیکی، نیو-ایج New Age و امبینت Ambient است.

نت های موسیقی تحت تاثیر تکنولوژی

این تغییر فناوری در عرصه موسیقی، انقلابی به پا کرد و موجی از مخالفت ها و تحسین ها را با خود به همرا آورد، همان اتفاقی که با ساخت اولین سینتی سایزر آنالوگ پلی فونیک در دهه هفتاد رخ داد. در عصر آنالوگ سررشته تمام مراحل فرایند صنعت موسقی به استودیو ختم می شد.کار با دستگاه های آنالوگ اعم از سازهای موسیقی و وسایل مورد استفاده در فرایند ضبط و ویرایش در ارتباط مستقیم با تخصص کاربر بود و امکان ثبت تنظیم دستگاه وجود نداشت. اگر برحسب اتفاق قرار بود کاری در چند استودیوی مختلف ضبط و بعد در یک استودیو ویرایش و میکس شود مشکلات فنی زیادی گریبان صدابردار و تکنسین و مهندس استودیو را می گرفت و گه گاه تکه های ضبط شده در استودیو های مجزا با اختلاف فاحشی در حجم و قدرت صدا،با یکدیگر میکس می شدند.

با تولد فناوری دیجیتال اتفاق بسیار مهم و تعیین کننده ای در دنیای موسیقی افتاد.بعد از این نوازده ها و صدابرداران و مهندسان صدا قادر شدند تا تنظیم ساز یا دستگاه را به حالت دلخواه ذخیره کنند و هر موقع که به همان صدا با مشخصات اولیه نیاز داشتند با بازخوانی کردن آن تنظیم از دردسر فرایند پراشتباه و وقت گیر تنظیم مجدد، خلاص شوند. با پیشرفت فناوری دیجیتال و حضور بسیار پررنگ و موثر کامپیوتر، نرم افزارها و استودیوهای مجازی در عرصه موسیقی فرایند کار در عین تخصصی شدن، ساده تر شد و نسخه های خانگی این نرم افزارها هم ساخته شد. نرم افزارهای استودیوی مجازی مانند Cakewalk و Cubase VST هم جنبه حرفه ای و هم جنبه آماتوری دارند. امروزه تقریبا تمام سازهای خانگی هم به پورت MIDI مجهز هستند که این پورت رابط بین ساز و کامپیوتر یا میزهای میکس است. در کنار تمام این اتفاقات رواج اینترنت و پربار شدن محتوای موسیقی دیجیتال اعم از آموزش های آن لاین ، اتودها و کتب خودآموز اینترنتی، اطلاعات یک عمر دانشمندان و نظریه پردازان موسیقی در اختیار تمام علاقه مندان موسیقی این کره خاکی قرار گرفت. رسانه های جمعی هم با تزریق انواع موسیقی صنعتی، سلیقه جهان را چه خوب چه بد، یک دست کرد.

مجموعه این رخدادها حرکت نوپایی را در عرصه موسیقی موجب شد و ان حضور بسیار بسیار پر رنگ نیمه حرفه ای ها و آماتورهاست. همان گونه که هر فناوری و تبعات ان جنبه های مثبت و منفی دارد، با حضور فناوری اطلاعات درموسیقی و باز شدن پای آماتورها به این عرصه دو دیدگاه کاملا متضاد شکل گرفت. دیدگاه اول که از طرف حرفه ای ها مطرح می شود، آسان شدن کاذب فرایند ضبط و ویرایش را دلیل اصلی ضعف بیشتر کارهای آماتوری می داند. به عقیده مطرح کنندگان این دیدگاه با ظهور فناوری اطلاعات و کشیده شدن فرایند تولید و ضبط به خانه ها و استودیوهای آماتوری، عملا پارامتر تعیین کننده مهارت و تجربه و تخصص از برنامه حذف شده است. رواج کارهای خانگی و برپایی استودیوهای آماتوری در دنیا و به خصوص کشور ما به قدری سریع و پرتعداد بود، که از مراجعات نوازندگان به استودیوهای حرفه ای به طور محسوسی کاسته شده و درآمد حرفه ای های این حوزه کاهش یافته است.از طرف دیگر با به کارگیری سمپل های صوتی سازهای هزینه بری مثل سازههای زهی و بادی برنجی درآمد نوازندگان این سازها هم به شدت کاهش یافته که خشم این عده از نوازندگان را از فناوری اطلاعات به همراه داشته است.دیدگاه دیگر که غالبا از طرف تهیه کننده ها ،آهنگسازان و نوازندگان مطرح می شود ورود فناوری اطلاعات را به حوزه موسیقی، انقلابی در این عرصه می دانند که جنبه مثبت آن در کفه ترازو بر جنبه های منفی آن سنگینی می کند.به عقیده این گروه فناوری اطلاعات بار بزرگی را از نظر هزینه ای از دوش تهیه کنندگان و آهنگسازان برمیدارد و رواج این فناوری را در استفاده خانگی وآماتوری باعث شکوفا شدن استعدادهای جوانان کشورهای در حال توسعه و مناطق محروم می داند.با خانگی شدن فرایند تولید، ضبط و ویرایش موسیقی، هنر دوستان روستاها و منطق محروم که دسترسی به استودیو برایشان سخت یا خیلی گران است، می توانند کارهای خودشان را با حداقل هزینه و صرفه جویی در وقت انجام دهند. در دنیای مدرن امروز، استودیوهای تخصصی برای هرکار وجود دارد، استودیو هایی هستند که فقط کار ضبط سازهای ضربه ای پوستی را انجام می دهند و استودیو هایی فقط مخصوص کارهای الکترونیکی وجود دارند و استودیوهای تخصص ضبط صدای گروه کر.همچنین قیمت استودیوهای حرفه ای در کشورها با هم تفاوت دارد. از این رو تهیه کنندگان که بعضی وقت ها بدشان نمی آید کار با حداقل هزینه انجام شود، فرایند آهنگسازی و ضبط را به کشوری در حال توسعه محول می کنند.

این اتفاق در موسیقی پاپ به وفور افتاده است، می توان کارهای پرفروش و مطرح زیادی را فهرست وار ذکر کرد که به سفارش تهیه کنندگان، در کشورهای در حال توسعه ضبط شده اند. درآن طرف دنیا، تهیه کنندگان با به کارگیری فناوری اطلاعات کارهای ضبط شده در استودیو آماتوری یا حرفه ای کشورهای در حال توسعه را دریافت کرده و صدای خواننده را روی آن میکس می کنند و با رسانه های جمعی خودشان به گوش مردم سراسر جهان می رسانند. فناوری اطلاعات آورده های زیادی با خود دارد، سرعت بالا در فرایند ضبط و ویرایش، دسترسی آسان به آرشیوها، انتقال سریع علم و تکنیک، اعمال افکت هایی که با فناوری آنالوگ غیر ممکن بود و پایین آوردن هزینه ها.با استفاده از این فناوری با تنوع وسیعی در دنیای موسیقی روبرو می شویم اما نباید فراموش کرد که حضور آماتورها و کیفیت پایین نر کارها، خارج شدن از کار از دست حرفه ای ها و کلیشه ای شدن کارها از پارامترهای منفی ورود این فناوری به حوزه موسیقی است.